Jako że Mikołajki w śniegu i mrozie, proponuję dziś coś na rozgrzewkę, co jednocześnie przeniesie nas przynajmniej na chwilę na ciepłe karaibskie morza: Grog! Klasyczny marynarski napitek, wywodzący swoją nazwę od przydomka swojego wynalazcy, brytyjskiego wiceadmirała Edwarda Vernona, zwanego „Old Grogham” ze względu na tkaninę, z której był uszyty jego ulubiony płaszcz.
Aby zrozumieć genezę grogu, trzeba cofnąć się w czasie i uświadomić sobie, jak trudne było życie na okrętach pod koniec XVIII wieku. Jako że odsalanie wody morskiej na większą skalę nie było jeszcze możliwe, cały zapas słodkiej wody należało zabrać ze sobą. Przechowywana w drewnianych beczkach woda szybko zarastała glonami, więc aby uprzyjemnić jej spożycie, zaczęto mieszać ją z winem bądź piwem, które jednak podczas długich rejsów kwaśniały. Dopiero wprowadzenie silniejszego alkoholu (brandy, a następnie rumu) okazało się prawdziwie skuteczne, aczkolwiek ze względów dyscyplinarnych, aby zapobiec gromadzeniu rumu i wypijaniu go jednorazowo, wydawano go od razu wymieszanego z wodą w proporcji 1 do 4. Późniejszy dodatek soku cytrynowego lub limonkowego (od którego wzięło się określenie Brytyjczyków mianem limeys) pozwolił dodatkowo ograniczyć efekty szkorbutu i innych chorób.
Praktyka wydawania marynarzom dwa razy dziennie porcji wody zmieszanej z alkoholem przeniosła się z marynarki brytyjskiej do amerykańskiej, gdzie zastąpiono importowany rum rodzimą rye whiskey. Tak powstały napitek nazywano „Bob Smith” — podobnie jak Grog, na cześć wynalazcy, ówczesnego sekretarza marynarki Roberta Smitha. Marynarka amerykańska nie utrzymała tego zwyczaju zbyt długo, bo jedynie do lat 60 XIX wieku, natomiast w marynarce brytyjskiej dzienne racje rumu, w międzyczasie mocno zmniejszone, ostatecznie zniesiono dopiero w roku 1970, po długotrwałej debacie w parlamencie.
Tyle historii. Współczesne przepisy na grog różnią się dość znacznie od dawniejszych, i to nie tylko ze względu na łatwą dostępność czystej wody i dobrego rumu. Mój ulubiony wariant jest w duchu nieco podobny do opisywanego wcześniej Hot Whiskey, ale ze względu na inny alkohol bazowy różni się też w zastosowanych przyprawach:
- 50 ml rumu (białego, złotego lub spiced),
- sok z połowy cytryny,
- duża łyżka stołowa cukru,
- kawałeczek wanilii, cynamonu lub gałki muszkatołowej – do smaku.
Rum mieszamy z sokiem, przyprawami i cukrem w szklance z grubymi ściankami i mieszamy, po czym zalewamy wrzątkiem i uzupełniamy plasterkiem cytryny.
Przepisy